Persberichten Invior

30-01-2025 Agressie en geweld tegen raadsleden neemt toe

Eén op de drie raadsleden heeft sinds 2021 met enige vorm van agressie, intimidatie of geweld te maken gehad. Daarmee is de agressie jegens raadsleden minder dan tegenover burgemeesters en wethouders. Zes op de tien burgemeesters zegt geconfronteerd te zijn met bedreiging, intimidatie, verbale agressie, discriminatie, fysieke en/of seksuele intimidatie. Voor wethouders geldt dat 45 procent van hen wordt geconfronteerd met één van bovenstaande uitwassen. De ambtsdragers die relatief het minst te maken krijgen met agressie en geweld, zijn de statenleden. Hier geldt dat 64% gevrijwaard blijft van deze excessen.

Dat blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Weerbaarheid onder burgemeesters, wethouders, raadsleden en statenleden’ dat vorig jaar door Invior is uitgevoerd, in opdracht van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur. De meting volgt op het eerste onderzoek dat in 2021 is uitgevoerd onder burgemeesters, wethouders en raadsleden. Het onderzoek heeft als doelstelling om de ervaren agressie richting politieke ambtsdragers op gemeentelijk en provinciaal niveau in kaart te brengen. Ook verschaft het inzichten in de tevredenheid met en de wensen en verwachtingen rondom de ondersteuning die daarbij geboden wordt. De resultaten van het onderzoek worden gebruikt ter verbetering van de huidige dienstverlening van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur.

Verbale agressie

Verbale agressie is de vorm van bedreiging waarmee raadsleden het meest te maken hebben; twintig procent van de raadsleden heeft te maken gehad met verbale agressie. Bedreiging en intimidatie is door negentien procent van de raadsleden ervaren. Discriminatie (4%) en seksuele intimidatie (2%) komen aanzienlijk minder voor bij lokale volksvertegenwoordigers. Fysieke agressie treft één op de honderd raadsleden. Twee derde van de raadsleden geeft aan geen agressie te ervaren. Circa één op de zeven statenleden heeft te maken gehad met bedreiging en intimidatie. Verbale agressie komt iets minder vaak (13%) voor bij de provinciale volksvertegenwoordigers.

Reactie op geweld

Van de 390 raadsleden die aangaven met agressie te maken hebben gehad, geldt dat 68% aan de slag gaat met een oplossing. De aanpak varieert in het voeren van een stopgesprek of een telefoongesprek met de veroorzaker, het zoeken van persoonlijke ondersteuning of het doen van aangifte. Waar in 2021 nog 30% van de raadsleden aangaf niet te reageren op de agressie, was dit percentage in 2024 gegroeid naar 32%. In tegenstelling tot raadsleden geldt dat alle burgemeester die met agressie te maken hebben gehad, reageren op de ervaren agressie. Opvallend is dat bijna de helft van de statenleden (49%) niet gereageerd heeft op de ervaren agressie.

Ondersteuning

Raadsleden die te maken hebben gehad met agressie, intimidatie of geweld zoeken steun bij anderen. Voor 62 procent van de raadsleden zijn collega-raadsleden de grootste bron van steun. De griffie (56%), de familie of het gezin (40%) en de politieke partij (38%) zijn ook van waarde om de ervaren agressie te verwerken door ervaringen uit te wisselen, advies te ontvangen of door een luisterend oor te vinden. Relatief minder vaak wordt er gebruik gemaakt van de diensten van politie, ambtelijke ondersteuning, intervisiekringen, vertrouwenspersonen of professionals zoals een huisarts of psycholoog. Voor een kleine groep geldt dat die ook steun heeft ervaren van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur. De ervaring van de ondersteuning door statenleden kreeg een te lage respons om conclusies aan te verbinden.

Verbeterpunten

Een derde van de raadsleden weet verbeterpunten te benoemen in de aanpak van agressie tegen politieke ambtsdragers. “Er is behoefte aan duidelijke richtlijnen, betere ondersteuning en bescherming van raadsleden, verbeterde reacties en handhaving bij incidenten, een respectvolle cultuur binnen de raad, en een verhoogde bewustwording en preventie van agressie en intimidatie.” Statenleden zien dezelfde verbeterpunten en opperden tevens ‘aandacht te vragen voor het bevorderen van onderlinge gesprekken en samenkomsten om elkaar beter te begrijpen en te ondersteunen binnen politieke contexten’.

Agressie melden

Verder is er behoefte aan duidelijke communicatie en procedures voor het melden van agressie. Zo kan duidelijkheid worden geschapen over wie je moet benaderen en hoe je moet handelen na een incident. Ook wordt er gevraagd om consequente handhaving en hogere straffen voor daders. Het advies vanuit het Ondersteuning Netwerk Weerbaar Bestuur en de minister van Binnenlandse Zaken is om altijd aangifte te doen. Tenslotte wordt het belang van een collegiale houding, evenals het verbeteren van de communicatie en samenwerking tussen raadsleden en het dagelijks bestuur, benadrukt.

Ondersteuningsteam

Onder raadsleden is de bekendheid van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur fors gegroeid: bijna de helft (47 procent) van de raadsleden kent het Ondersteuningsteam. Ter vergelijking drie jaar geleden bij een gelijksoortig onderzoek was het Ondersteuningsteam bij slechts 26 procent van de raadsleden bekend. Van de statenleden is ruim de helft (53%) bekend met het Ondersteuningsteam. Het Ondersteuningsteam wordt gevormd door de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Nederlands Genootschap van Burgemeesters, Wethoudersvereniging en Statenlidnu. Vijf procent van de raadsleden geeft aan een bijeenkomst van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur te hebben bezocht en drie procent heeft een training bij hen gevolgd. Eén op de tien statenleden heeft een training gevolgd. De naamsbekendheid van het Ondersteuningsteam kan worden vergroot via nieuwsbrieven, presentaties en bijeenkomsten door de griffie en de gemeente, gaven de respondenten aan. Uit het onderzoek blijkt dat het Ondersteuningsteam vooral onder burgemeesters goed bekend is.

Meer informatie

Wil je weten wat je kunt doen wanneer je bedreigd wordt? Het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur staat voor je klaar. Dit Ondersteuningsteam is een samenwerking van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Vereniging van Griffiers, Statenlidnu, Wethoudersvereniging en Nederlands Genootschap voor Burgemeesters met ondersteuning van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Personen zoeken